Tai biến và đột quỵ có phải 2 bệnh khác nhau không? – Dấu hiệu cảnh báo

Tai biến và đột quỵ đều là những bệnh cấp tính nguy hiểm đối với sức khỏe và tính mạng của con người. Tuy nhiên, hiện nay vẫn có nhiều người bệnh nhầm lẫn giữa tai biến mạch máu não và đột quỵ não, mặc dù đây là hai loại bệnh hoàn toàn khác nhau.Vậy tại sao cùng một tình trạng bệnh lý lại có hai tên gọi khác nhau như vậy?

Tai biến và đột quỵ có phải 2 bệnh khác nhau không?

Tai biến và đột quỵ  đều là các thuật ngữ dùng để mô tả cùng một bệnh lý nguy hiểm đối với sức khỏe con người, dù khác nhau về cách gọi. Đột quỵ chỉ tình trạng cấp tính của bệnh, trong khi tai biến mạch máu não chỉ định vị nơi xảy ra bệnh. Theo dữ liệu thống kê, đột quỵ đứng thứ hai trong số các nguyên nhân dẫn đến tử vong (20%), đồng thời có nguy cơ gây suy giảm trí tuệ.

Bất kể tên gọi nào, cả hai đều là nguy cơ cấp tính và có thể đe dọa tính mạng của bệnh nhân. Người có sức khỏe tốt cũng có thể gặp phải đột quỵ và tai biến, gây ra các triệu chứng như đổ gục, tê liệt, hôn mê và có thể để lại hậu quả tàn tật suốt đời.

Lý do cho hai tên gọi này là nhằm phân biệt mức độ của bệnh. Tai biến mạch máu não chỉ ra bệnh lý bắt nguồn từ các mạch máu nuôi não bị tắc nghẽn hoặc nứt vỡ. Trong khi đó, đột quỵ nhấn mạnh tính cấp tính của bệnh.

Tai biến và đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế tại Việt Nam trong hơn 10 năm qua. Đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, với tỷ lệ cao nhất ở những người trên 74 tuổi, và đang có xu hướng gia tăng số lượng người trẻ mắc bệnh.

Dấu hiệu nhận biết bị tai biến và đột quỵ

Đột quỵ (hay tai biến mạch máu não) là tình trạng não bị thiếu máu nuôi đột ngột ở toàn bộ hoặc một phần, gây ra hiện tượng yếu liệt hoặc thậm chí là hôn mê tại các vùng não điều hành, với hậu quả nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.

Dù nguyên nhân gây ra là gì, căn bệnh này xảy ra một cách đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước. Để nhận biết các dấu hiệu của đột quỵ và tai biến có thể bao gồm:

1. Lú lẫn, mất trí nhớ tạm thời.
2. Giảm khả năng cử động của cánh tay.
3. Mất thị lực dần, mọi thứ nhòe đi và mờ dần.
4. Nói lắp, nói không rõ ràng, khó hiểu.
5. Cảm giác hoa mắt, choáng váng và chóng mặt.
6. Tê liệt một phần cơ thể, thậm chí là nửa người.
7. Gặp khó khăn trong việc đi lại và duy trì thăng bằng.
8. Khó thở, hơi thở hổn hển, tim đập nhanh.
9. Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân, có thể dẫn đến bất tỉnh.

Khi nhận thấy các dấu hiệu đáng ngờ về tai biến và đột quỵ, hãy đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức để tận dụng thời gian vàng của cơn đột quỵ và cứu sống bệnh nhân.

Lý do gây tai biến và đột quỵ

Lý do gây tai biến và đột quỵ có thể khác nhau tùy thuộc vào loại tai biến mà người bệnh gặp phải. Cụ thể:

1. Tai biến và đột quỵ do thiếu máu cục bộ

Tai biến và đột quỵ do thiếu máu cục bộ thường là hậu quả của sự tắc nghẽn của các động mạch, làm gián đoạn dòng máu giàu oxy đến các tế bào não. Nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này là sự tích tụ các mảng chất béo trong thành động mạch, gây xơ vữa động mạch. 

Bên cạnh đó, tuổi tác là một yếu tố nguy cơ khác dẫn đến tai biến và đột quỵ. Khi tuổi tác gia tăng, các động mạch có xu hướng bị hẹp lại, làm tăng nguy cơ thiếu máu lên não.

2. Tai biến và đột quỵ do xuất huyết não

Đột quỵ mạch máu não do xuất huyết thường do huyết áp cao gây nên, khiến các mạch máu bị vỡ trong não và dẫn đến chảy máu vào các khu vực xung quanh não.

Các nguyên nhân này đều cần được đánh giá kỹ lưỡng và điều trị phù hợp để giảm thiểu nguy cơ, cũng như hậu quả của tai biến và đột quỵ.

Những điều cần biết về đột quỵ và tai biến

Một số điều mà mọi người cần biết về đột quỵ và tai biến mà nhất định mọi người phải biết:

1. Người bị tai biến mạch máu não có sống lâu được không?

Người bị tai biến mạch máu não có thể sống lâu nếu nhận được sự chăm sóc và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, hậu quả của tai biến mạch máu não có thể rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống như liệt nửa người, sống thực vật hoặc thậm chí là tử vong. 

Việc điều trị sớm và quản lý chặt chẽ y tế là rất quan trọng để cải thiện kết quả lâm sàng và tăng khả năng phục hồi của bệnh nhân sau tai biến mạch máu não.

2. Bệnh tai biến mạch máu não có chữa được không?

Sau khi mắc tai biến mạch máu não, khả năng phục hồi của bệnh nhân rất cao, lên tới khoảng 90% đối với những trường hợp tai biến nhẹ và được phát hiện sớm cũng như điều trị đúng cách. Tuy nhiên, đối với những trường hợp nặng có nguy cơ gây tử vong, điều trị rất thách thức và tỷ lệ không thành công cao. 

Do đó, những người bị tai biến mạch máu não khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, dù là nhẹ nhàng, nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế có uy tín để kiểm tra và chẩn đoán kịp thời, từ đó tăng cơ hội chữa trị tai biến và đột quỵ thành công.

3. Cách xử lý khi phát hiện tai biến và đột quỵ

Khi phát hiện tai biến và đột quỵ, các biện pháp xử lý cấp cứu cần được thực hiện ngay lập tức để tối ưu hóa cơ hội phục hồi của bệnh nhân. Dưới đây là các bước cần thiết:

• Gọi cấp cứu

Ngay khi nhận thấy các triệu chứng của tai biến và đột quỵ, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức để bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện sớm nhất có thể.

• Giữ cho bệnh nhân yên tĩnh

Đảm bảo bệnh nhân nằm nghỉ yên tĩnh, không di chuyển nhiều để hạn chế các biến chứng có thể xảy ra.

• Đảm bảo thông thoáng đường thở

Kiểm tra và đảm bảo đường thở của bệnh nhân thông thoáng. Nếu cần, hãy xoay đầu bệnh nhân về một bên để tránh nghẹt và giúp thoát khí dễ dàng hơn.

• Theo dõi dấu hiệu sốc

Theo dõi các dấu hiệu của sốc như huyết áp thấp, nhịp tim nhanh, hoặc hô hấp không đều. Nếu cần, tiến hành các biện pháp hỗ trợ như cấp oxy hay cầm máu.

• Không cho bệnh nhân uống hay ăn gì

Tránh cho bệnh nhân uống nước hoặc thức ăn bất kỳ, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ nôn ói và gây khó khăn trong quá trình chăm sóc y tế.

• Ghi nhận thời gian bắt đầu triệu chứng

Ghi lại thời gian bắt đầu các triệu chứng tai biến và đột quỵ để cung cấp thông tin quan trọng cho đội ngũ y tế, giúp họ đưa ra các quyết định chăm sóc phù hợp.

• Đưa người bệnh đến cơ sở y tế nhanh chóng

Điều này rất quan trọng để bệnh nhân có thể được chẩn đoán chính xác và nhận được điều trị cấp cứu kịp thời.

Những biện pháp trên sẽ giúp tăng khả năng phục hồi của bệnh nhân và giảm thiểu các biến chứng tiềm ẩn do tai biến và đột quỵ. Tuy nhiên, hãy luôn tuân thủ theo hướng dẫn của các chuyên gia y tế khi đối mặt với tình huống khẩn cấp này.

4. Có nên sử dụng thuốc chống đột quỵ không?

Thông thường, sau khi mắc tai biến và đột quỵ, các loại thuốc được sử dụng để phòng ngừa tái phát bao gồm các thuốc hạ huyết áp, làm loãng máu và hạ cholesterol. Các loại thuốc này có tác dụng kiểm soát và ổn định huyết áp, ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông và giảm lượng cholesterol trong máu.

Việc sử dụng các loại thuốc này có vai trò quan trọng trong phòng ngừa các bệnh tim mạch, huyết áp cao, cao mỡ máu, và tiểu đường. Từ đó giúp kiểm soát tốt các vấn đề sức khỏe và giảm nguy cơ mắc đột quỵ.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiện chưa có thuốc nào được xem là thuốc chống đột quỵ não. Các loại thuốc ngừa tái phát đột quỵ được đề cập trước đây được chỉ định bởi các bác sĩ để phòng ngừa sự tái phát ở những người đã từng mắc bệnh này.

Vì vậy, việc sử dụng các thuốc này nên được căn cứ vào lịch sử bệnh lý và chỉ dùng khi có sự chỉ định cụ thể từ các chuyên gia y tế.

Cách phòng ngừa tai biến và đột quỵ

Để chủ động phòng ngừa tai biến và đột quỵ từ sớm là vô cùng quan trọng, bởi căn bệnh này có thể mang đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống, thậm chí có thể gây tử vong.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ đã chỉ ra trong Hướng dẫn phòng ngừa Đột quỵ rằng những người duy trì một lối sống lành mạnh có thể giảm nguy cơ bị đột quỵ lên đến 80% so với những người khác.

Cách phòng ngừa tai biến và đột quỵ hiệu quả là:

1. Xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh

• Không hút thuốc lá và tránh tiếp xúc với môi trường có nhiều khói thuốc.
• Hạn chế sử dụng rượu bia và các chất kích thích.
• Tham gia các hoạt động vận động thể chất và ngoài trời.
• Kiểm soát cân nặng để duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) hợp lý.
• Bổ sung chế độ ăn uống với các thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, kali và magie. Hạn chế lượng muối ăn dưới 1150mg mỗi ngày.

Nhiều nghiên cứu khoa học đã cho thấy rằng mỗi ngày thực phẩm lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa nguy cơ tai biến và đột quỵ.

2. Thăm khám sức khỏe định kỳ

Thường xuyên đi khám sức khỏe, bác sĩ sẽ sử dụng ống nghe để kiểm tra tiếng tim có dấu hiệu bất thường không.

Đối với những người có nguy cơ cao, bác sĩ có thể khuyên làm siêu âm Doppler động mạch cảnh để đánh giá mức độ hẹp và nguy cơ bị tai biến và đột quỵ.

3. Theo dõi huyết áp và xét nghiệm

Theo dõi huyết áp thường xuyên, vì đôi khi người bệnh có thể không có triệu chứng gì mặc dù đã bị huyết áp cao. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc điều chỉnh huyết áp như thuốc lợi tiểu hoặc thuốc chẹn beta.

Thực hiện xét nghiệm lipid máu để phát hiện sớm các tình trạng bất thường ở mạch máu. Đối tượng nên thực hiện xét nghiệm này bao gồm nam giới trên 40 tuổi và phụ nữ trên 50 tuổi, cũng như những người có bệnh đái tháo đường, hút thuốc, béo phì, hoặc có tiền sử bệnh tim mạch trong gia đình.

Ngoài ra, xét nghiệm đường huyết để phòng ngừa bệnh đái tháo đường cũng là một cách để giảm nguy cơ đột quỵ.

Xem thêm: Đột quỵ nhồi máu não là gì? Làm gì khi bị đột quỵ nhồi máu não?

Tổng thể lại, bệnh tai biến và đột quỵ là hai thuật ngữ đều chỉ cùng một loại bệnh gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, việc phòng ngừa là một phương pháp cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa căn bệnh này.

Nếu bạn có yếu tố nguy cơ, đặc biệt là đã từng trải qua cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc bị tai biến và đột quỵ trước đó. Hãy thường xuyên đi khám sức khỏe để được tầm soát và điều trị đột quỵ và tai biến một cách hiệu quả.