Nguyên nhân gây ung thư da hắc tố hiện vẫn chưa được xác định cụ thể. Những ảnh hưởng từ môi trường và yếu tố di truyền được xem là yếu tố hàng đầu dẫn tới ung thư da hắc tố. Ung thư hắc tố da là loại ung thư da cực kỳ nguy hiểm. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể được chữa khỏi nếu có thể phát hiện sớm qua các biểu hiện của bệnh.
Xem Nhanh
Biểu hiện ung thư da hắc tố
Biểu hiện của ung thư hắc tố da có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Thường gặp ở các vùng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời như lưng, chân, tay và mặt, cũng như các vùng ít tiếp xúc như gan bàn chân, gan bàn tay và móng tay, đặc biệt ở người có làn da đen.
Các biểu hiện ung thư hắc tố da ban đầu:
- Thay đổi trên nốt ruồi cũ: thay đổi đột ngột về hình dáng, kích thước, chảy máu, ngứa ngáy; màu sắc sẫm dần hoặc loét sùi; đường viền không đều, nham nhở, bất đối xứng.
- Xuất hiện nốt tăng sắc tố hoặc bất thường trên da.
- Biểu hiện ở móng thường xảy ra ở người da đen hoặc da tối màu; tổn thương phát triển ở móng tay, móng chân, gan bàn tay, gan bàn chân.
- Biểu hiện ở miệng, đường tiêu hóa, đường sinh dục tiết niệu: khó phát hiện.
- Biểu hiện ở mắt thường xuất hiện ở lớp hắc mạc, gây thay đổi thị lực (nhìn mờ).
- Các thay đổi trên bề mặt sang thương như giòn hơn, sần sùi, loét, chảy máu cũng là các dấu hiệu cảnh báo.
Đặc điểm của nốt ruồi bất thường trong ung thư hắc tố:
- Hình dạng bất đối xứng.
- Đường viền không đều, nham nhở, có khía.
- Thay đổi màu sắc và không đồng nhất về màu sắc.
- Đường kính lớn hơn 6 mm.
- Thay đổi kích thước, màu sắc, hình dạng theo thời gian; ngứa, loét, chảy máu.
Lưu ý: biểu hiện ung thư hắc tố không phải luôn bắt đầu từ nốt ruồi có sẵn mà có thể xuất hiện ở các vùng da bình thường khác.
Biểu hiện ung thư da hắc tố không thể chỉ ra nguyên nhân gây ung thư da hắc tố nhưng sẽ giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về tình trạng của bệnh.
Nguyên nhân gây ung thư da hắc tố
Nguyên nhân gây ung thư da hắc tố chưa được xác định rõ ràng, nhưng các yếu tố như di truyền hay tiếp xúc nhiều trực tiếp với tia UV từ ánh nắng mặt trời được xem là lý do chính gây bệnh hiện nay.
Ung thư hắc tố da xảy ra khi các tế bào sản xuất melanin – sắc tố da – phát triển quá mức và không kiểm soát được, dẫn đến hình thành khối u ác tính. Nguyên nhân ung thư da hắc tố chủ yếu là do tổn thương DNA ở tế bào bình thường, tuy nhiên lý do DNA bị tổn thương và hình thành khối u vẫn chưa rõ.
Các bác sĩ cho rằng tia UV là nguyên nhân gây ung thư da hắc tố hàng đầu. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều do tia UV, đặc biệt là những vùng không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như kẽ tay chân, gan bàn tay, bàn chân.
Bên cạnh đó, những đặc điểm di truyền được xem là nguyên nhân gây ung thư da hắc tố là:
- Người da trắng: Ít sắc tố melanin, giảm khả năng bảo vệ khỏi bức xạ UV. Người tóc vàng, dễ tàn nhang, rám nắng có nguy cơ cao hơn người da đen.
- Tiền sử rám nắng: Tăng nguy cơ ung thư hắc tố.
- Sống gần xích đạo: Tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời và tia UV.
- Nhiều nốt ruồi hoặc nốt ruồi bất thường: Có hơn 50 nốt ruồi hoặc nhiều nốt ruồi bất thường là yếu tố nguy cơ.
- Tiền sử gia đình: Người có người thân mắc ung thư hắc tố, đặc biệt là bố mẹ, anh chị em, có nguy cơ cao hơn.
- Suy giảm hệ miễn dịch: Người có hệ miễn dịch yếu có nguy cơ mắc ung thư da hắc tố cao hơn.
Những ai có nguy cơ ung thư da hắc tố
Bất kỳ ai bị tăng melanin từ những ảnh hưởng môi trường sống hoặc di truyền từ bố mẹ qua gen… đều có thể là nguyên nhân gây ung thư da hắc tố. Tuy nhiên, có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ không đồng nghĩa với việc bạn chắc chắn sẽ mắc ung thư hắc tố da.
Những người có nguy cơ ung thư da hắc tố thường là:
- Người làm việc ngoài trời, tiếp xúc nhiều với ánh nắng.
- Người sống ở vùng gần xích đạo.
- Người thường xuyên tắm nắng.
- Người có hơn 50 nốt ruồi hoặc nốt ruồi bất thường.
- Người bị suy giảm miễn dịch: HIV, sau ghép tạng, dùng thuốc ức chế miễn dịch.
- Người có người thân bị ung thư hắc tố da.
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư da hắc tố
Một số yếu tố tác động từ bên ngoài làm tăng nguy cơ mắc ung thư da hắc tố là:
1. Yếu tố môi trường
Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế phát hiện rằng tiếp xúc trực tiếp với bức xạ UV từ ánh nắng “gây ung thư cho con người” và những người sử dụng thiết bị tắm nắng trước tuổi ba mươi có nguy cơ mắc bệnh ung thư hắc tố cao hơn 75%.
Nguyên nhân gây ung thư da hắc tố tiếp xúc với bức xạ UVA và UVB khiến da cháy nắng nghiêm trọng, tăng nguy cơ phát triển u hắc tố do tổn thương tích tụ.
2. Yếu tố từ tiền căn của bản thân
- Làn da dễ cháy nắng, phồng rộp
Người từng bị cháy nắng nghiêm trọng và phồng rộp da sau phơi nắng có nguy cơ rất cao mắc ung thư hắc tố da. Vì tia bức xạ chính được xem là một trong những nguyên nhân gây ung thư da hắc tố.
- Tiền căn mắc các bệnh về da hoặc ung thư da
Người từng mắc bệnh dày sừng ánh sáng (Actinic keratosis) hoặc đã bị ung thư da loại tế bào gai hay tế bào đáy. Những bệnh này có thể là tiền nguyên nhân gây ung thư da hắc tố.
- Ung thư tuổi nhỏ
Người từng mắc ung thư trước 16 tuổi có nguy cơ phát triển ung thư hắc tố da khi lớn tuổi.
- Suy giảm miễn dịch
Người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (như người nhiễm HIV/AIDS) có nguy cơ mắc ung thư hắc tố da cao hơn.
- Mắc các bệnh hiếm gặp:
Bệnh khô da sắc tố (Xeroderma pigmentosum): Hội chứng di truyền gây rối loạn nhiễm sắc thể, làm mất khả năng bảo vệ và tự chữa lành tổn thương do tia cực tím.
Hội chứng ung thư vú và buồng trứng di truyền (HBOC): Làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư vú và buồng trứng, thường khởi phát ở độ tuổi trẻ hơn so với trung bình.
Những yếu tố này cũng được xem là một phần nguyên nhân gây ung thư da hắc tố.
Cách chẩn đoán ung thư da hắc tố
Sau khi thu thập bệnh sử, tiền sử cá nhân và gia đình, và kiểm tra sức khỏe tổng quát, bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm máu đo nồng độ Lactate Dehydrogenase (LDH) để chẩn đoán nguyên nhân gây ung thư da hắc tố và xác định khả năng di căn của khối u.
Để chẩn đoán ung thư hắc tố da, các xét nghiệm sinh thiết da sau đây thường được sử dụng:
- Sinh thiết da: Thủ thuật đơn giản và phổ biến, trong đó bác sĩ lấy mẫu da để xét nghiệm tế bào học. Phương pháp sinh thiết cụ thể được chọn dựa trên tính chất tổn thương.
- Sinh thiết ellipse: Cắt tổn thương theo hình thoi hoặc bầu dục, bao gồm cả vùng da bình thường xung quanh viền tổn thương.
- Sinh thiết bấm: Sử dụng thiết bị cầm tay để bấm một lỗ nhỏ qua các lớp da và lấy mẫu mô. Với tổn thương lớn, có thể cần lấy nhiều mẫu.
- Sinh thiết cạo: Cạo phần da nông hoặc sâu để lấy phần thượng bì và một phần trung bì của da nghi ngờ ung thư.
Ngoài ra, người bệnh còn cần thực hiện thêm một số biện pháp xét nghiệm khác như: Chụp CT, chụp MRI, chụp PET-CT, kiểm tra công thức máu, điện giải đồ… để có thể xác định cụ thể hơn nguyên nhân gây ung thư da hắc tố và tình trạng của bệnh.
Xem thêm: Ung thư phổi và những điều mà bạn không thể bỏ qua
Việc xác định nhận biết sớm các biểu hiện ung thư da hắc tố sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc thăm khám sức khỏe bệnh. Từ đó giúp các bác sĩ xác định nguyên nhân gây ung thư da hắc tố và đưa ra liệu trình điều trị phù hợp với từng bệnh nhân.
