Mặc dù huyết áp cao ảnh hưởng đến gần một nửa số người lớn tuổi, nhưng nhiều người thậm chí có thể không biết mình bị huyết áp cao. Nếu huyết áp không được kiểm soát nó có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Xem Nhanh
Huyết áp cao ở người già là gì?
Huyết áp cao, còn gọi là tăng huyết áp, là tình trạng áp lực máu trong động mạch tăng cao hơn mức bình thường. Ở người già, huyết áp cao được định nghĩa khi:
- Huyết áp tâm thu (số trên) >= 140 mmHg
- Huyết áp tâm trương (số dưới) >= 90 mmHg
Bảng phân loại huyết áp ở người già
| Phân loại | Huyết áp tâm thu (mmHg) | Huyết áp tâm trương (mmHg) |
| Bình thường | < 120 | < 80 |
| Tiền tăng huyết áp | 120 – 139 | 80 – 89 |
| Tăng huyết áp độ 1 | 140 – 159 | 90 – 99 |
| Tăng huyết áp độ 2 | >= 160 | >= 100 |
Nguyên nhân gây huyết áp cao ở người già
Nguyên nhân gây huyết áp cao ở người già có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả các yếu tố sinh học không thể thay đổi và các tình trạng bệnh lý khác. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây huyết áp cao ở người cao tuổi:
- Tuổi tác: Khi tuổi tăng, các mạch máu trở nên kém đàn hồi, cứng lại, làm tăng sức cản đối với máu khi di chuyển qua mạch, gây ra hiện tượng huyết áp cao. Đặc biệt, nguy cơ tăng huyết áp tâm thu đơn độc tăng lên đáng kể ở người cao tuổi.
- Hội chứng chuyển hóa: Đây là tình trạng bao gồm một loạt các yếu tố như béo phì, đường huyết cao, và rối loạn lipid máu, tất cả đều có thể dẫn đến tăng huyết áp.
- Bệnh thận: Suy giảm chức năng thận ảnh hưởng đến khả năng lọc máu và điều hòa muối nước, dẫn đến tình trạng giữ nước và tăng áp lực trong hệ thống mạch máu, gây huyết áp cao.
- Các vấn đề về tuyến giáp: Cả cường giáp và suy giáp đều có thể ảnh hưởng đến huyết áp. Rối loạn hormone tuyến giáp làm thay đổi nhịp tim và sức cản mạch máu.
- Tiền sử gia đình: Huyết áp cao có tính di truyền, và những người có người thân trong gia đình mắc bệnh này thường có nguy cơ cao hơn.
- Giới tính: Trước 55 tuổi, nam giới có nguy cơ mắc huyết áp cao cao hơn phụ nữ. Tuy nhiên, sau mãn kinh, phụ nữ có xu hướng dễ bị huyết áp cao hơn do thay đổi hormone.
Những yếu tố không thể thay đổi này góp phần làm tăng nguy cơ huyết áp cao ở người cao tuổi, nhưng cũng có những yếu tố khác có thể kiểm soát được.
Triệu chứng huyết áp cao ở người già
Ở người cao tuổi, triệu chứng của huyết áp cao có thể không rõ ràng hoặc không xuất hiện cho đến khi huyết áp đạt mức nguy hiểm. Dưới đây là một số triệu chứng điển hình có thể xuất hiện ở người cao tuổi khi huyết áp tăng cao:
- Đau đầu: Đau đầu, đặc biệt là ở vùng chẩm, có thể là một triệu chứng của huyết áp cao. Cảm giác đau này thường kéo dài và có thể đi kèm với cảm giác nặng nề ở đầu.
- Chóng mặt và choáng váng: Người cao tuổi có thể trải qua cảm giác chóng mặt hoặc choáng váng, đặc biệt khi thay đổi tư thế (như đứng dậy đột ngột). Triệu chứng này có thể là dấu hiệu cho thấy hệ thống tuần hoàn đang gặp khó khăn trong việc duy trì lưu thông máu.
- Mệt mỏi và yếu đuối: Huyết áp cao có thể khiến cơ thể phải làm việc nhiều hơn để bơm máu qua các mạch máu bị co hẹp, dẫn đến tình trạng mệt mỏi và yếu đuối. Cảm giác này có thể kéo dài và làm giảm khả năng tham gia các hoạt động hàng ngày.
- Khó thở: Tăng huyết áp có thể ảnh hưởng đến chức năng tim và phổi, gây khó thở, đặc biệt trong các tình huống gắng sức. Người bệnh có thể cảm thấy hụt hơi khi thực hiện các hoạt động nhẹ.
- Rối loạn thị giác: Huyết áp cao có thể gây tổn thương cho các mạch máu trong mắt, dẫn đến tình trạng nhìn mờ hoặc rối loạn thị giác khác. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc thấy rõ hoặc nhìn thấy các đốm sáng.
- Đau ngực: Đau ngực có thể là một triệu chứng nghiêm trọng liên quan đến huyết áp cao, đặc biệt nếu đau đi kèm với cảm giác nén, áp lực hoặc khó thở. Triệu chứng này có thể là dấu hiệu của các vấn đề tim mạch nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim.
- Chảy máu mũi: Mặc dù không phổ biến, huyết áp cao có thể gây chảy máu mũi ở một số người. Tình trạng này có thể xảy ra do áp lực lên các mạch máu nhỏ trong mũi.
- Rối loạn giấc ngủ: Người cao tuổi mắc huyết áp cao có thể gặp khó khăn trong việc ngủ ngon, hoặc thường xuyên thức dậy vào ban đêm do cảm giác khó chịu hoặc các triệu chứng khác.
- Tình trạng lo âu và kích thích: Một số người cao tuổi có thể cảm thấy lo âu hoặc căng thẳng, điều này có thể do sự ảnh hưởng của huyết áp cao đến tâm lý. Cảm giác này có thể làm tăng cảm giác không thoải mái và lo lắng.
Khuyến nghị
Người cao tuổi nên thường xuyên kiểm tra huyết áp để phát hiện sớm và quản lý tình trạng này, ngay cả khi không có triệu chứng. Việc theo dõi huyết áp thường xuyên sẽ giúp phát hiện các biến chứng tiềm ẩn và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ hoặc huyết áp cao kéo dài, cần tìm sự tư vấn từ bác sĩ để được đánh giá và điều trị kịp thời, giúp giảm nguy cơ gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Kiểm soát huyết áp cao ở người già như thế nào?
Kiểm soát huyết áp cao ở người già cần có phương pháp toàn diện, bao gồm sự kết hợp giữa điều trị y tế và thay đổi lối sống. Dưới đây là các biện pháp chính để giúp quản lý huyết áp ở người cao tuổi:
- Thảo luận thường xuyên với bác sĩ: Việc điều trị cần phải được giám sát kỹ lưỡng, đặc biệt khi người bệnh có các tình trạng y tế khác. Điều này giúp điều chỉnh thuốc hợp lý và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ.
- Duy trì cân nặng ổn định: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng nguy cơ huyết áp cao. Việc giữ cân nặng hợp lý sẽ giảm áp lực lên hệ tim mạch. Để đạt được mục tiêu này, cần duy trì sự cân bằng giữa lượng calo nạp vào và lượng calo tiêu hao thông qua hoạt động hàng ngày và tập thể dục.
- Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất vừa phải, chẳng hạn như đi bộ nhanh, bơi lội, hoặc tập thể dục nhẹ nhàng, có tác dụng giảm huyết áp. Người cao tuổi nên đặt mục tiêu ít nhất 150 phút (2.5 giờ) hoạt động thể chất mỗi tuần. Tuy nhiên, tập luyện phải phù hợp với thể trạng để đảm bảo an toàn.
- Chế độ ăn uống cân bằng: Một chế độ ăn giàu rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, và hạn chế muối có thể giúp kiểm soát huyết áp. Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) được chứng minh là có hiệu quả trong việc hạ huyết áp. Chế độ này nhấn mạnh việc giảm lượng muối, tăng cường các loại thực phẩm giàu kali, canxi, và chất xơ.
- Hạn chế muối: Việc giảm muối trong chế độ ăn là một yếu tố quan trọng. Người cao tuổi nên giới hạn lượng muối hàng ngày ở mức dưới 2.300 mg, hoặc thấp hơn theo khuyến nghị của bác sĩ.
- Hạn chế rượu và thuốc lá: Rượu có thể làm tăng huyết áp nếu tiêu thụ quá mức, trong khi thuốc lá gây co mạch, làm tăng áp lực máu. Vì vậy, cần hạn chế hoặc bỏ hoàn toàn các thói quen này.
- Giảm căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng huyết áp. Áp dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hoặc hít thở sâu sẽ giúp cải thiện tình trạng này.
Như vậy, thuốc có thể kiểm soát huyết áp của người bệnh, nhưng không thể chữa khỏi. Những thay đổi lối sống này không chỉ giúp kiểm soát huyết áp mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.
